Khi đề cập đến rối loạn tiền đình, nhiều người thường nghĩ đây là bệnh của người lớn. Tuy nhiên, rối loạn tiền đình ở trẻ em tuy hiếm gặp hơn nhưng vẫn là một tình trạng có thật và có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và kỹ năng quản lý cảm xúc của trẻ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và tìm hiểu nguyên nhân là cực kỳ quan trọng để can thiệp kịp thời.
Rối Loạn Tiền Đình Là Gì và Tại Sao Xảy Ra Ở Trẻ Em?
Hệ thống tiền đình là một phần phức tạp của tai trong và não bộ, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì thăng bằng, định hướng không gian và điều khiển chuyển động của mắt. Khi hệ thống này gặp trục trặc, cơ thể sẽ mất đi khả năng giữ thăng bằng, dẫn đến các triệu chứng của rối loạn tiền đình.
Ở trẻ em, rối loạn tiền đình có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
- Viêm tai giữa cấp hoặc mãn tính: Đây là nguyên nhân khá phổ biến. Nhiễm trùng và viêm nhiễm trong tai giữa có thể lan sang tai trong, ảnh hưởng đến hệ thống tiền đình.
- Viêm dây thần kinh tiền đình: Tương tự như người lớn, trẻ em cũng có thể bị viêm dây thần kinh tiền đình do virus, gây ra chóng mặt đột ngột và dữ dội.
- Thiên di chứng migraine tiền đình (Vestibular Migraine): Một dạng đau nửa đầu có liên quan đến các triệu chứng tiền đình như chóng mặt, mất thăng bằng, không dung nạp chuyển động. Trẻ em có tiền sử gia đình bị migraine có nguy cơ cao hơn.
- Chấn thương đầu: Các chấn động hoặc chấn thương vùng đầu có thể làm tổn thương tai trong hoặc các đường dẫn truyền thần kinh tiền đình.
- Bệnh Meniere: Mặc dù hiếm gặp ở trẻ em, nhưng đây là một rối loạn tai trong gây ra chóng mặt, ù tai, mất thính lực dao động và cảm giác đầy tai.
- U nang hoặc khối u: Trong một số trường hợp rất hiếm, khối u ở não hoặc tai trong có thể gây áp lực lên hệ thống tiền đình.
- Rối loạn chuyển hóa hoặc di truyền: Một số bệnh lý bẩm sinh hoặc rối loạn chuyển hóa hiếm gặp cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tiền đình.
- Thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh nhóm aminoglycoside, có thể gây độc cho tai (ototoxicity) và ảnh hưởng đến hệ thống tiền đình.
Dấu Hiệu Nhận Biết Rối Loạn Tiền Đình Ở Trẻ Em
Việc nhận biết triệu chứng ở trẻ em đôi khi khó khăn hơn người lớn vì trẻ chưa thể diễn tả rõ ràng cảm giác của mình. Cha mẹ cần tinh ý quan sát các dấu hiệu sau:
- Chóng mặt và mất thăng bằng:
- Trẻ thường xuyên vấp ngã, đi loạng choạng không rõ lý do.
- Phàn nàn về cảm giác “quay tròn”, “lảo đảo” (đặc biệt ở trẻ lớn hơn).
- Khó khăn khi đứng một chân hoặc đi bộ trên một đường thẳng.
- Không thích các hoạt động liên quan đến chuyển động như xích đu, cầu trượt, trò chơi vòng quay.
- Buồn nôn và nôn mửa: Đặc biệt khi trẻ di chuyển hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
- Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPV) ở trẻ nhỏ: Các cơn chóng mặt ngắn, đột ngột, khiến trẻ có vẻ hoảng sợ, mất thăng bằng trong vài giây hoặc vài phút, sau đó trở lại bình thường. Trẻ thường không kèm theo mất ý thức.
- Rung giật nhãn cầu (Nystagmus): Mắt trẻ chuyển động không tự chủ, nhanh chóng và lặp đi lặp lại.
- Thay đổi thính lực: Ù tai, nghe kém ở một hoặc cả hai bên tai (đặc biệt nếu nguyên nhân là viêm tai hoặc bệnh Meniere).
- Đau đầu: Đặc biệt nếu là thiên di chứng migraine tiền đình.
- Thay đổi hành vi: Trẻ có thể trở nên cáu kỉnh, mệt mỏi, khó chịu, hoặc từ chối tham gia các hoạt động mà trước đây trẻ yêu thích.
- Mất định hướng: Khi ở trong môi trường lạ hoặc thiếu ánh sáng.
Tham khảo Khóa học kỹ năng mềm cho trẻ
Chẩn Đoán và Điều Trị Rối Loạn Tiền Đình Ở Trẻ Em
Nếu nghi ngờ con có các dấu hiệu của rối loạn tiền đình, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa Nhi, Tai Mũi Họng hoặc Thần kinh Nhi.
- Quá trình chẩn đoán:
- Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về tiền sử bệnh lý của trẻ, các triệu chứng, tần suất và mức độ.
- Khám thần kinh và tai mũi họng: Đánh giá chức năng thăng bằng, kiểm tra tai, mũi, họng.
- Các xét nghiệm chuyên sâu:
- Đo thính lực: Để kiểm tra chức năng nghe.
- Điện động nhãn đồ (Electronystagmography – ENG) hoặc video nhãn đồ (Videonystagmography – VNG): Đánh giá các chuyển động mắt và phản ứng của hệ thống tiền đình.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc cắt lớp vi tính (CT scan): Có thể được chỉ định để loại trừ các khối u hoặc tổn thương cấu trúc khác ở não và tai trong.
- Xét nghiệm máu: Để tìm các nguyên nhân liên quan đến chuyển hóa hoặc nhiễm trùng.
- Phương pháp điều trị:
- Điều trị nguyên nhân: Đây là ưu tiên hàng đầu. Ví dụ, điều trị viêm tai giữa bằng kháng sinh, quản lý migraine, hoặc phẫu thuật nếu có khối u.
- Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm triệu chứng chóng mặt, buồn nôn trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc ở trẻ em cần rất cẩn trọng.
- Vật lý trị liệu tiền đình: Đây là một phương pháp quan trọng giúp trẻ thích nghi và cải thiện chức năng thăng bằng. Các bài tập được thiết kế riêng để “huấn luyện” lại hệ thống tiền đình và não bộ.
- Thay đổi lối sống: Đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tránh các yếu tố kích hoạt (nếu có).
- Hỗ trợ tâm lý: Nếu trẻ bị lo lắng hoặc sợ hãi do tình trạng bệnh, việc hỗ trợ tâm lý là cần thiết.
Lời Khuyên Cho Cha Mẹ
- Không tự ý chẩn đoán và điều trị: Rối loạn tiền đình có nhiều nguyên nhân khác nhau, chỉ bác sĩ mới có thể đưa ra chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị phù hợp.
- Ghi chép chi tiết triệu chứng: Giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan và chính xác về tình trạng của trẻ.
- Kiên nhẫn và đồng hành cùng con: Quá trình điều trị và hồi phục có thể mất thời gian. Sự hỗ trợ và động viên của cha mẹ là yếu tố then chốt giúp trẻ vượt qua.
- Tạo môi trường an toàn: Trong giai đoạn trẻ bị chóng mặt, hãy đảm bảo môi trường xung quanh an toàn để tránh té ngã hoặc chấn thương.
Rối loạn tiền đình ở trẻ em tuy ít gặp nhưng có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và sự phát triển của trẻ. Nắm vững thông tin và chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ từ y tế sẽ giúp con bạn sớm quay trở lại với các hoạt động vui chơi, học tập một cách bình thường.
Contact information
Soul and Skills – Trung tâm Kỹ năng sống cho bé
Điện thoại: (037) 3136 776
Văn phòng đại diện: Số 47/3 Trần Quốc Toản, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM
Email: info@soulandskills.vn
Tìm hiểu thêm: Top 5 trung tâm dạy kỹ năng sống cho trẻ uy tín tại HCM
