Được chẩn đoán mắc rối loạn học tập không có nghĩa là bé không thông minh. Việc chẩn đoán chính xác có thể tạo ra sự khác biệt lớn đối với những bé đang gặp khó khăn trong học tập. Với phương pháp hướng dẫn phù hợp, bé hoàn toàn có thể phát triển tốt ở trường học và cả ngoài cuộc sống.
Rối loạn học tập thường được nhận thấy lần đầu khi bé đang học mầm non hoặc tiểu học, lúc bé gặp khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng mà bạn bè đồng trang lứa dễ dàng đạt được. Các dấu hiệu của rối loạn học tập khác nhau tùy thuộc vào vấn đề mà bé gặp phải.
Một số rối loạn học tập phổ biến, bao gồm chứng khó đọc (dyslexia), chứng khó tính toán (dyscalculia), và chứng khó viết (dysgraphia), thuộc nhóm chẩn đoán chung gọi là “rối loạn học tập cụ thể” (specific learning disorder).
Dưới đây là các loại rối loạn học tập mà bé có thể được chẩn đoán, kèm theo các triệu chứng phổ biến nhất.
Chứng khó đọc (Dyslexia)
Bé mắc chứng khó đọc thường gặp khó khăn trong việc học đọc. Bé thường:
– Gặp khó khăn khi đọc từ mới.
– Khó phát âm từ.
– Không nhận ra các từ đã học.
– Gặp khó khăn trong việc đánh vần và viết chữ.
– Khó nhớ từ và làm theo hướng dẫn.
– Đọc thiếu các từ nhỏ (như “và”, “trong”) hoặc đọc chúng hai lần.
Để trở thành người đọc giỏi, bé mắc chứng khó đọc cần một phương pháp giảng dạy đặc biệt được gọi là phương pháp âm vị học có hệ thống (systematic phonics-based instruction).
Chứng khó tính toán (Dyscalculia)
Bé mắc chứng khó tính toán gặp khó khăn trong việc hiểu, học và thực hiện các phép toán hoặc các hoạt động liên quan đến số học.
Triệu chứng bao gồm:
– Khó nhận biết các con số.
– Học đếm muộn hơn so với các bạn cùng trang lứa.
– Gặp khó khăn khi giải các bài toán.
– Thường xuyên mắc lỗi nhỏ khi làm toán, chẳng hạn như lệch một con số.
– Nhầm lẫn các ký hiệu cơ bản như “+” và “-”.
– Gặp khó khăn trong việc ghi nhớ hướng dẫn.
– Khó sử dụng số trong đời sống, chẳng hạn ghi nhớ số điện thoại, xem giờ, hoặc đếm tiền thừa.
Khi bé được chẩn đoán mắc chứng khó học toán (dyscalculia), chẩn đoán của bé thường được gọi là rối loạn học tập cụ thể, với chỉ định rằng bé gặp khó khăn trong môn toán.
Chứng khó viết (Dysgraphia)
Dysgraphia là một rối loạn học tập khiến bé gặp khó khăn trong việc viết. Chứng này có hai mặt:
1. Khó khăn về vận động ảnh hưởng đến quá trình viết.
2. Thách thức về mặt nhận thức khi diễn đạt bằng chữ viết.
Một số bé chỉ gặp khó khăn với một trong hai, số khác có thể gặp cả hai.
Triệu chứng bao gồm:
– Khó viết chữ cái, bao gồm việc hình thành chữ, căn chỉnh khoảng cách, và giữ kích thước chữ đều nhau.
– Khó cầm bút.
– Mệt mỏi khi viết, cảm thấy việc viết khó khăn hoặc đau tay.
– Gặp vấn đề với chính tả, ngữ pháp, dấu câu, và cấu trúc câu.
– Khó tổ chức và sắp xếp ý tưởng trong bài viết. Bé thường có nhiều ý tưởng hay nhưng gặp khó khăn khi thể hiện bằng chữ.
Chứng khó viết (dysgraphia) không phải là một chẩn đoán chính thức. Bé gặp khó khăn với các kỹ năng vận động liên quan đến việc viết (như viết chữ) thường được chẩn đoán mắc chứng rối loạn vận động (dyspraxia). Bé gặp khó khăn với các kỹ năng nhận thức liên quan đến việc viết (như sắp xếp ý tưởng) thường được chẩn đoán mắc rối loạn học tập cụ thể, với chỉ định rằng bé gặp khó khăn trong việc viết.
Rối loạn nhận thức không lời (Non-verbal Learning Disorder – NVLD)
Rối loạn nhận thức không lời khiến bé gặp khó khăn trong việc nhận diện và hiểu các mẫu ngôn ngữ cơ thể, thông tin hình ảnh – không gian, và các loại giao tiếp phi ngôn ngữ khác.
Triệu chứng bao gồm:
– Khó nhận biết các tín hiệu phi ngôn ngữ, chẳng hạn biểu cảm khuôn mặt và ngôn ngữ cơ thể.
– Khó hiểu được sự châm biếm.
– Gặp khó khăn trong việc nhận ra cảm xúc của người khác.
– Khó hiểu thông tin hình ảnh hoặc không gian.
– Vụng về và thiếu phối hợp.
– Gặp khó khăn với các khái niệm toán học phức tạp.
– Nói nhiều hơn các bạn khác.
– Khó chia nhỏ công việc thành các bước nhỏ hơn.
– Kỹ năng tổ chức kém.
Rối loạn học tập phi ngôn ngữ (Non-verbal learning disorder – NVLD) không phải là một chẩn đoán chính thức, và không phải tất cả các chuyên gia đều công nhận đây là một rối loạn. Các triệu chứng của nó đôi khi có thể giống với các rối loạn khác như ADHD hoặc tự kỷ. Hơn nữa, các triệu chứng này khác nhau rất nhiều giữa các bé, vì vậy bước đầu tiên để hỗ trợ một bé mắc NVLD là xác định chính xác những khía cạnh học tập mà bé đang gặp khó khăn.
Rối loạn xử lý thông tin thính giác (Auditory Processing Disorder)
Rối loạn xử lý thông tin thính giác khiến bé khó quản lý thông tin mà bé nghe được. Thính giác của bé không có vấn đề, nhưng não bộ gặp khó khăn trong việc hiểu những gì bé nghe được, đặc biệt trong môi trường ồn ào hoặc mất tập trung.
Triệu chứng bao gồm:
– Khó làm theo hướng dẫn bằng lời.
– Yêu cầu lặp lại thông tin.
– Nhầm lẫn giữa các từ có âm giống nhau (như “bát” và “phát”).
– Khó tập trung, đặc biệt trong môi trường ồn ào.
– Khó nhớ các bài vè hoặc lời bài hát.
– Đảo lộn thứ tự âm trong từ hoặc số trong chuỗi (như nghe “48” thay vì “84”).
– Gặp khó khăn khi tham gia vào các cuộc trò chuyện.
Rối loạn xử lý thính giác (Auditory Processing Disorder – APD) không phải là một chẩn đoán chính thức, và không phải tất cả các chuyên gia đều công nhận đây là một rối loạn. Các triệu chứng của APD có sự trùng lặp với các chẩn đoán khác như ADHD, rối loạn học tập và rối loạn ngôn ngữ. Nhiều bé mắc rối loạn xử lý thính giác cũng đồng thời mắc một trong những rối loạn này.
Chứng khó phối hợp vận động (Dyspraxia)
Dyspraxia khiến bé trông có vẻ vụng về hoặc thiếu phối hợp so với các bạn đồng trang lứa. Các cơ của bé không gặp vấn đề, nhưng não bộ gặp khó khăn trong việc điều khiển cơ thể.
Triệu chứng bao gồm:
– Phát triển kỹ năng vận động chậm, như bò, đi bộ, hoặc dùng dao nĩa.
– Khó thực hiện các kỹ năng vận động tinh, như cầm bút, kéo khóa, hoặc cài nút áo.
– Gặp khó khăn khi giữ thăng bằng.
– Khó thực hiện các hoạt động thể chất như chạy và nhảy.
– Hay vấp ngã hoặc vướng víu.
– Tránh các hoạt động như vẽ, viết tay, hoặc chơi thể thao.
Về mặt chẩn đoán, chứng rối loạn vận động (dyspraxia), hay còn gọi là rối loạn phối hợp phát triển (developmental coordination disorder), về mặt kỹ thuật được xem là một rối loạn vận động hơn là một rối loạn học tập.
Mời Ba Mẹ hãy đồng hành cùng bé trong Khóa học Online – Kỹ năng cho thế hệ tương lai của Soul and Skills để giúp bé phát triển kỹ năng giao tiếp ứng xử tốt hơn, tự mình giải quyết vấn đề và quản lý cảm xúc một cách hiệu quả nhất nhé!.
Contact information
Soul and Skills – Trung tâm Kỹ năng sống cho bé
Điện thoại: (037) 3136 776
Representative office: 438 Dien Bien Phu street, Ward 11, District 10
Email: info@soulandskills.vn
